KHỞI NIỆM

Bài trước: Các bước vào pháp Vô Ngã

Khi bị gai đâm vào chân thì khởi lên cảm thọ đau. Khi bị mắng chửi chỉ trích thì khởi lên cảm thọ buồn. Cảm thọ đau cảm thọ buồn là bình thường mà mọi người. Hễ có thân thì có cảm thọ. Có bộ não thì có tư duy, có tưởng. Cho nên thọ và tưởng thì liên quan đến thân. Vậy khi đối cảnh thì khởi niệm là dĩ nhiên rồi. Có xác thân và não bộ thì có thọ có tưởng, có thọ có tưởng thì có niệm. Điều này là tự nhiên. Cố ép cho không khởi niệm mới là việc làm trái tự nhiên.

Khi mắt tôi nhìn thấy một con vật đang nằm ngủ thì tôi khởi lên niệm muốn vuốt ve con vật ấy. Việc khởi niệm này là bình thường. Khi mắt tiếp xúc với con vật thì tánh giác báo động cho biết con vật là an toàn, khi ấy toàn thân rung lên sự thoải mái, sự thoải mái được truyền về não bộ; từ não bộ khởi lên ý nghĩ muốn vuốt ve con vật. Khi ấy thì dẫn đến hành động là đến gần và vuốt ve. Niệm được khởi đến đây được gọi là niệm thứ nhất hay niệm ban đầu. Niệm này khởi từ tự tánh, do tự tánh báo động về độ an toàn thì mới khởi niệm vuốt ve. Hay còn gọi là niệm khởi từ Vô Ngã.

Khi vuốt ve con vật xong rồi thôi, thì gọi là dừng ở niệm thứ nhất. Nhưng vuốt ve xong lại khởi lên niệm tiếp theo. Niệm này đến từ những kinh nghiệm tích lũy trước đó. Trước đó nếu từng vuốt con vật có bộ lông mượt mà hơn thì so sánh: Lông con này không mượt, không sạch, vuốt nhám tay. Vậy là sanh ra ý Không Thích. Cái này được ghim vào tàng thức. Lần sau nhìn thấy con vật thì niệm 1 lại khởi lên nhưng tàng thức sống dậy ngăn không cho tiến đến và vuốt con vật. Cho nên niệm thứ hai là niệm hữu ngã. Chính niệm này mới dẫn ta đi luân hồi sanh tử. Còn niệm 1, niệm khởi từ tự tánh là bình thường mà.

Niệm 1 là bình đẳng tánh vì ai ai cũng như nhau, không khác biệt. Niệm 2 là niệm sai biệt tánh vì kinh nghiệm mỗi người đều khác nhau.

Phải chăng đây là lý do mà:

Thiền sư Linh Quang tịch, Hoà thượng Tuyết Phong hỏi đồ chúng:"Hồi Linh Quang còn tại thế, dạy bảo người học thế nào?"

Chúng đáp :"Ngài chỉ bảo chớ khởi niệm thứ hai "

Bài tiếp theo: Nguồn gốc của khởi niệm